اهمیت علم از نظر پیامبر (ص)

اهمیت علم از نظر پیامبر (ص)

علم از نظر پیامبر اعظم ( ص ) از اهمیت ویژه برخوردار است. مسلمانان جهان باید از این احادیث شریف و گوهربار نهایت استفاده را نمایند. به علم اهمیت زیادی بدهند، در این رابطه باید به دنبال یادگیری علم بروند، و با عمل به آن ها با توجه به الگوهای بسیار با ارزشی که داریم، شاهد بیداری جهانیان و صلح و صفا در سایه علم و عرفان باشیم.

پیامبر اعظم ( ص ) درباره علم یادآوری فرموند: علم آموزید که آموختنش کاری نیک است، گفتگو درباره آن تسبیح خداست، بحث و بررسی آن جهاد به شمار می آید، آموزشش به آن کس که نمی داند، صدقه محسوب می شود. بذل و بخشش آن به اهلش سبب تقرب به خدا می گردد؛ زیرا معیار شناسایی حلال و حرام است، و دانشجو را به راه های بهشت می کشاند و از هراس تنهایی می رهاند و در غربت دمساز او می گردد. علم راهنمای امور پنهانی است، اسلحه ای است برای مقابله با دشمنان، زیوری است برای دوستان. خداوند به خاطر علم، مردمی را سرفراز گرداند تا جایی که آنان را در امور خیر پیشوای دیگران سازد و از ایشان پیروی شود. و کارهایشان مورد توجه قرار گیرد و آثارشان قابل فراگیری گردد و فرشتگان شیفته دوستی آنانند، زیرا علم، احیاگر دل ها و روشنگر دیدگان از نابینایی است و سبب قدرت بدنی از سستی و تنبلی می شود و خداوند دارنده علم را به مقام محبان می رساند و همنشینی با نیکان را در دنیا و آخرت نصیبش گرداند. در سایه علم، خدا را فرمان برند و پرستش نمایند و در سایه علم، خداشناسی صورت پذیرد و به یگانگی شناخته شود و به وسیله علم صله رحم انجام گیرد. 

وقتی انسان به مسایل مربوط به علم از نگاه پیامبر اعظم ( ص ) مراجعه می نماید، حیرت زده می شود که چقدر آن بزرگوار به علم و اهمیت می داد. و چه قدر به کلیات و جزئیات آن توجه نموده است: به علم، علوم سودمند و زیان آور، انتشار علم، دوستدار علم، علم آموز، علم گم شده مومن و... که هر کدام از عناوین زیر می تواند به مقاله مستقل تبدیل شود. در این نوشته فقط متن احادیث نقل می شود.

متن احادیث:

 اهمیت علم:

ان فلیل العمل مع العلم کثبر و کثیر العمل مع الجهل قلیل.

 ( کار اندک که با علم انجام شود، بسیار است و کار بسیار که با نادانی انجام شود کم است. )

الغد و الریاح فی تعلیم العلم افضل عندالله من جهاد.

( صبح و شب در کار تعلیم علم بسر بردن، نزد خدا از جهاد بهتر است. )

اهمیت علم آموزی:

اذا اتی علی یوم لا ازداد فیه علما یقربنی الی الله تعالی فلا بورک لی فی طلوع الشمش ذالک الیوم.

( اگر روزی بر من بگذرد و در آن روز دانشی نیاموزم که مرا به خداوند نزدیک کند، طلوع آفتاب آن روز بر من مبارک مباد. )

ساعه من عالم متکی علی فراشه ینظر فی علمه خیر من عباده العابد سبعین عاما.

( یک ساعت وقت عالم که بر بستر خود تکیه زده و در علم خویش می نگرد، از هفتاد سال عبادت عابد نیکوتر است. )

طلب العلم فریضه علی کل مسلم و ان طالب العلم یستنفر له کل شیء حتی الحیتان فی البحر.

( جستن علم بر هر مسلمانی واجب است. و همه چیز، حتی ماهیان دریا برای جویای علم، آمرزش می طلبند. )

ایما ناشیء نشا فی طلب العلم و العباده حتی یکبر اعطاه الله یوم القیامه ثواب اثنین و سبعین صدیقا. 

( هر طفلی که در طلب علم و عبادت بزرگ شود، خداوند در قیامت ثواب هفتاد و دو صدیق به او عطا کند. )

 راه و روش علم آموزی:

علموا و یسروا، و لا تعسروا و بشروا و لا تنفروا و اذا غضب احد کم فلیسکت.

تعلیم دهید و سهل گیرید، و سخت نگیرید، گشاده رویی کنید و خشونت نکنید و چون یکی از شما ( تعلیم دهنده یا تعلیم گیرنده ) خشمگین شود خاموش ماند بهتر است.

علموا و و لا تعنفوا فان المعلم خیر من المعنف

( تعلیم دهید و خشونت نکنید که آموزگار بهتر از خشونت گر است. )

آفت علم:

آفته العلم النسیان و اضاعته ان تحدث به غیر اهله.

( آفت علم فراموشی است. و دانشی که به نااهل سپاری تلف می شود. )

محدوده علم آموزی:

اطلبوا العلم من المهد الی اللحد.

( از گهواره تا گور دانش بجویید. )

مسلمان باید در یکی از گروه های چهارگانه زیر قرار گیرد: ( به دستور پیامبر اعظم )

اغد عالما و متعلما و مستمعا او محبا و لا تکن الخامسه فتهلک.

( دانشمند باش، یا دانش آموز، یا مستمع یا دوستدار علم و پنجمی نباش که هلاک خواهی شد.)

سحرخیزی در علم آموزی:

اغدوا فی طلب العلم فان الغدو برکه و نجاح.

( در طلب علم زود خیز باشید زیرا زود خیزی مایه برکت و کام یابی است. )

 نگهداری علم:

قیدوا العلم بالکتاب.

( علم را با نوشتن در بند کنید. )

 علم اساس دین اسلام:

ان لکل شیء دعامه و دعامه هذاالدین الفقه و لفقیه واحد اشد علی الشیطان من الف عابد.

( هر چیزی اساسی دارد و اساس این دین، دانش است و یک عالم برای شیطان از هزار عابد بدتر است. )

سوال از چگونگی به کار گیری از دانسته ها:

انی لا اخاف علیکم فیما لا تعلمون و لکن انظروا کیف تعلمون فیما تعلمون.

( من از آن چه نمی دانید نگرانی ندارم، ولی باید دید آن چه را می دانید چکونه به کار می بندید. )

 اتحاد در کار علم:

تناصحوا فی العلم و لا یکتم بعضکم بعضا فان الخیانه فی العلم اشد من الخیانه فی المال.

( در کار علم با هم دیگر باشید و علم را از یکدیگر پوشیده ندارید که خیانت در علم شدیدتر از خیانت در مال است. )

 بخشش علم برای دانش آموز:

من حقائق الایمان...بذل العلم للمتعلم.

( از حقایق ایمان است...بخشش علم برای دانش آموز. )

همسو بودن خیر دنیا و آخرت با علم:

خیر الدنیا و الآخره مع العلم و شرالدنیا و الآخره معجهل.

( نیکی دنیا و آخرت با علم همسو است و شر دنیا و آخرت با جهل قرین است. )

 برتری علم از جهاد:

طالب العلم لله افضل عندالله من المجاهد فی سبیل الله.

( طالب علم خدایی ( علومی که خدا دوست دارد ) هر که علم برای رضای خدا جوید، نزد خدا از مجاهد فی سبیل الله بهتر است. )

ارزش علم و جستجوی علم:

طلب العلم افضل عندالله من الصلاه و الصیام و الحج و الجهاد فی سبیل الله عزوجل.

( جستن علم نزد خدا از نماز و روزه و حج و جهاد در راه خدا عزوجل بهتر است. )

طلب العلم ساعه خیر من قیام لیله و طلب العلم یوما خیر من صیام ثلاثه اشهر.

( ساعتی علم جستن بهتر از نماز گزاری یک شب است و روزی علم جستن بهتر از سه ماه روزه داری است. )

علم بهتر از عبادت:

نوم علی علم خیر من صلات علی جهل.

( خواب با علم، بهتر از نماز با جهل است. )

 راه علم و عالم بی عمل از هم جداست:

العالم و العلم فی الجنه فاذا لم یعمل العالم بما یعلم کان العلم و العمل فی الجنه و کان العالم فی النار.

( عالم و علم در بهشتند اگر عالم به علم خویش عمل نکند علم و عمل در بهشتند و عالم در جهنم. )

 آموختن در کودکی ماندگارتر است:

مثل الذی یتعلم العلم فی صغره کالنقش علی الحجر و مثل الذی یتعلم العلم فی کبره کاالذی یکتب علی الماء.

( حکایت کسی که در کوچکی علم آموزد، چون نقش بر سنگ استو حکایت کسی که در بزرگی علم آموزد، چون کسی است که بر آب نویسد. )